Witajcie w drugim tygodniu #historycznepiątki . Dzisiaj przedstawimy Wam pomorską dynastię Gryfitów.
Historia członków rodu Gryfitów to idealny scenariusz na film, znajdziemy w nim króla pirata, księcia porwanego przez koszalińskich kupców czy czarownicę zakochaną w księciu, ale zacznijmy od początku.
Jeśli mielibyśmy spytać Was jaka dynastia władała ziemiami Polski jako pierwsza każdy wskazałby na dynastię Piastów. Jednak ziemiami Pomorza Zachodniego, po krótkim panowaniu Piastów zaczęli władać Gryfici, którzy jak się okazuje mogli być spokrewnieni z Piastami. Jest to jedna z kilku hipotez. Historycy doszukują się wspólnego przodka z dynastią Sobiesławiców (dynastia władająca Pomorzem Gdańskim) lub z dynastią Świebodziców (ród rycerski z Małopolski). Dynastia Gryfitów wykształciła się we wczesnym średniowieczu i panowała przez ponad 600 lat nad ziemiami na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, zwanymi Księstwem Pomorskim. Obejmowało ono tereny po dwóch stronach Odry. Od wyspy Rugii i takich miejscowościach jak Barth, Starslund na terenie dzisiejszych Niemiec po Lębork.
A skąd nazwa Gryfici? Nazwa dynastii Piastów czy Jagiellonów pochodzi od protoplastów rodu Piast Kołodziej czy Władysław Jagiełło, a protoplastą Gyfitów był… Warcisław I. To skąd Ci Gryfici? Nazwa rodu Gryfitów ukształtowała się dopiero w wieku XV i została zaczerpnięta od znajdującego się w herbie Gryfa. W takim razie co ma wspólnego gryf (mityczne stworzenie kojarzone m.in. z Egiptem czy Mezopotamią) z krainą leżącą przy Morzu Bałtyckim? Od pieczęci księcia Kazimierza II Dymińskiego (1180-1220) – to on jako pierwszy użył w swojej pieczęci symbol gryfa. Uważa się, że to kupcy i krzyżowcy „przywieźli” gryfa na Pomorze. Gryf był tak ważnym symbolem dla władców księstwa pomorskiego, że nawet niektóre nazwy miast rozpoczynały się od słowa „gryf” – Gryfice, Gryfino czy Greifswald.
Zamki Gryfitów do dziś stoją nie tylko w Polsce, ale i w Niemczech, Danii czy Szwecji. Nie wszystkie przetrwały do dzisiejszych czasów. Renesansowy zamek w Koszalinie, którego inicjatorem był Kazimierz VII książę bytowsko-darłowski spłonął w 1718 roku. Zamku już nigdy nie odbudowano.
Skoro zamki były budowane po drugiej stronie Odry czy to znaczy, że Gryfici mówili w języku niemieckim? Otóż nie, możni z początków dynastii posługiwali się językiem słowiańskim, dzięki czemu porozumiewali się z polskimi królami bez udziału tłumaczy. Dziś pozostałością języka słowiańskiego jest język kaszubski. Dopiero XVI wieku język niemiecki stał się językiem, którego używali codziennie kiedy to rozpowszechniła się religia Lutra, którą władcy Pomorza przyjęli.
Historię i dzieje rodu możecie poznać w trzech zamkach – w Szczecinie, Darłowie i Słupsku, które znajdują się na „Szlaku Gryfitów”. Szlak Gryfitów jest turystycznym międzynarodowym szlakiem kulturowym wiodącym przez cztery nadbałtyckie kraje : Polskę, Niemcy, Szwecję i Danię. Jego tematem jest historia i dziedzictwo jednej z najdłużej panujących w Europie dynastii. Obejmuje on nie tylko zamki i siedziby książąt, ale także kościoły, katedry czy muzea posiadające w swoich zbiorach własność Gryfitów. Dziedzictwo Gryfitów jest wciąż żywe na Pomorzu Zachodnim nie tylko przez rewitalizacje miejsc związanych z książętami pomorskimi, ale także przez badaczy pomorskich, którzy nadal badają początki dynastii czy kluby sportowe, rowerowe w których nazwie jest „gryf”.
Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie
ul. Korsarzy 34 Szczecin
https://zamek.szczecin.pl/
Zamek Książąt Pomorskich w Darłowie
ul. Zamkowa 4 Darłowo
https://www.zamekdarlowo.pl/
Zamek Książąt Pomorskich w Słupsku
ul. Dominikańska 5-9 Słupsk
https://muzeum.slupsk.pl/
Poznaj Szlak Gryfitów – https://www.youtube.com/watch?si=CFT_J2zFGpQaOH6j&embeds_referring_euri=https%3A%2F%2Fturystyka.wzp.pl%2F&source_ve_path=Mjg2NjQsMTY0NTA2&feature=emb_share&v=O7y0F5P1Hwc
Więcej o szlaku – https://infoludek.pl/turystyka/dokad-zmierza-szlak-gryfitow/
Źródła:
https://gryfici.fundacjabielik.pl/
https://prestizkoszalin.pl/2016/04/o-gryfitach-prawdziwych-panach-pomorza/
„Znak Gryfa. Gryfici i ich pomorskie dziedzictwo. Materiały z sesji naukowej 29.09.2014r.”
Szlak Gryfitów – Bałtycki przewodnik turystyczny